Η θερμοκρασία ανεβαίνει, το καλοκαίρι έχει φτάσει για τα καλά και οι παραλίες γεμίζουν όταν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος μέχρι να ξεκινήσουν οι θερινές μας διακοπές.
Το μαύρισμα που έρχεται αναπόφευκτα με την επαφή μας με τον ήλιο και τη θάλασσα, φαντάζει σε πολλούς ως δείγμα υγείας, ομορφιάς και ξεγνοιασιάς,
Μόνο που η τάση αυτή ξεκίνησε το 1923, όταν η Κοκό Σανέλ εμφανίστηκε μαυρισμένη στις Κάννες, λέγοντας ότι κατά λάθος, πέρασε πολύ χρόνο στον ήλιο, ξεκινώντας έτσι μια ακόμη πορεία στη μόδα, που μέχρι τότε το μαύρισμα ήταν δείκτης της εργατικής τάξης, ενώ οι αστοί προστατεύονταν από ομπρέλες και χρησιμοποιούσαν προϊόντα λεύκανσης.
Από τότε μέχρι σήμερα, γνωρίζουμε πλέον ποιες είναι οι επιπτώσεις του μαυρίσματος στο δέρμα μας, από τη φωτογήρανση μέχρι τον καρκίνο του δέρματος, εξαιτίας των αλλαγών που προκαλεί ο ήλιος στο DNA μας αλλά και λόγω των αλλαγών των περιβαλλοντικών συνθηκών που μας προστατεύουν λιγότερο από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Το αποτέλεσμα είναι τα περιστατικά καρκίνου του δέρματος να αυξάνονται συνεχώς, με τις στατιστικές να δείχνουν ότι έως και 20% του πληθυσμού θα διαγνωστεί κάποια στιγμή της ζωής του με καρκίνο δέρματος.
Το 80% των περιπτώσεων, συνήθως αφορά τον βασικοκυτταρικό καρκίνο, ένα άλλο 15% τον ακανθοκυτταρικό, ενώ 4% των περιστατικών αφορά το μελάνωμα, την πιο επιθετική μορφή καρκίνου.
Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών, αιτία είναι η ηλιακή ακτινοβολία, ενώ η χρήση αντιηλιακού μόνο εν μέρει προστατεύει. Τα μέτρα αντιηλιακής προστασίας περιλαμβάνουν επίσης την χρήση ρούχων που καλύπτουν επαρκώς το σώμα, την χρήση καπέλου και γυαλιών ηλίου, αλλά κυρίως την αποφυγή του ήλιου και την επιλογή της σκιάς ιδώς τις μεσημεριανές ώρες.
Tουλάχιστον 132.000 περιπτώσεις μελανώματος και 3 εκατομμύρια περιπτώσεις άλλων μορφών καρκίνου του δέρματος διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο, παγκοσμίως
O καθηγητής Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας ΕΚΠΑ και Διευθυντής της Β’ Κλινικής Αφροδισιών και Δερματικών Νόσων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν» Αλέξανδρος Κατούλης
Όπως εξήγησε στο in.gr o Καθηγητής Δερματολογίας ΕΚΠΑ και Διευθυντής της Β’ Κλινικής Αφροδισιών και Δερματικών Νόσων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν» Αλέξανδρος Κατούλης, «η υπεριώδης ακτινοβολία προκαλεί βλάβη του DNA που οδηγεί σε μεταλλάξεις. Ενεργοποιεί έτσι γονίδια που ευθύνονται για την παραγωγή όγκων ή αδρανοποιεί ταυτόχρονα τα γονίδια που καταστέλλουν τους όγκους. Σε συνδυασμό με την καταστολή της ανοσοεπαγρύπνησης κατά των όγκων, οδηγεί στην καρκινογένεση.
Έτσι, τουλάχιστον 132.000 περιπτώσεις μελανώματος και 3 εκατομμύρια περιπτώσεις άλλων μορφών καρκίνου του δέρματος διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο, παγκοσμίως.
Οι νέες διαγνώσεις καρκίνου του δέρματος είναι περισσότερες κάθε χρόνο από τα περιστατικά καρκίνου μαστού, προστάτη, πνεύμονα και εντέρου, μαζί.
Και αυτό, τη στιγμή που είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί, αλλά και να διαγνωστεί έγκαιρα ώστε να είναι πλήρως ιάσιμη. Επίσης , οι νεώτερες θεραπείες, έχουν βελτιώσει την επιβίωση ακόμη και σε προχωρημένες ή μεταστατικές περιπτώσεις, με αποτέλεσμα παρότι η συχνότητα του μελανώματος αυξάνεται διεθνώς, ο αριθμός των θανάτων να σταθεροποιείται».
Επιδημιολογική μελέτη
Σύμφωνα με νεότερη επιδημιολογική μελέτη του 2024 για τον καρκίνο του δέρματος από τα Πανεπιστήμια της Πάδοβα, Μπολόνια και Μπάρι «Άλντο Μόρο», στην Ευρώπη, οι βόρειες χώρες Νορβηγία, Σουηδία και Δανία δηλώνουν χαμηλότερα ποσοστά καρκίνων δέρματος εκτός μελανώματος, ενώ η Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα βλέπουν τα περιστατικά να αυξάνονται, με αποτέλεσμα ο καρκίνος του δέρματος πλην μελανώματος να παρουσιάζει αύξηση 3-8% τις τελευταίες δεκαετίες, ξεπερνώντας πλέον τα 300 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού, όταν πρώτη παραμένει η Αυστραλία με πάνω από 1000 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού.
Η ίδια μελέτη αναφέρει ότι το ποσοστό θνησιμότητας του μελανώματος έπεσε την τελευταία 10ετία στις ΗΠΑ κατά 5% για ασθενείς κάτω των 50 ετών και κατά 3% για τους μεγαλύτερους σε ηλικία.
Σημαντική μείωση των θανάτων καταγράφηκε μεταξύ των ετών 2007-2016, κατά 2% στους πληθυσμούς κάτω των 50 ετών και κατά 4% στους μεγαλύτερης ηλικίας πληθυσμούς.
Στις γυναίκες, τα μελανώματα εμφανίζονται συνήθως στα πόδια και κυρίως τις γάμπες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον ήλιο, ενώ στους άνδρες περισσότερο στον κορμό και ιδίως στη πλάτη και ακολουθεί η κεφαλή και ο τράχηλος.
Έγκαιρη διάγνωση και επιβίωση
Όπως τόνισε ο κ. Κατούλης, η επιβίωση μετά τη διάγνωση ξεπερνά πλέον το 80%. Πάντως η θνησιμότητα παραμένει υψηλή στους άνδρες 60 ετών και άνω. Αναλυτικά, όσο πιο πρώιμη είναι η διάγνωση, τόσο καλύτερα. Στα στάδια 1 και 2, όπου η νόσος είναι τοπική, η επιβίωση ξεπερνά το 90% των ασθενών στο στάδιο 1 και κυμαίνεται από 45-77%, στο στάδιο 2. Στο στάδιο 3 όπου έχει επεκταθεί στους λεμφαδένες κυμαίνεται από 27-70% , ενώ στο στάδιο 4 που έχουν γίνει απομακρυσμένες μεταστάσεις, η επιβίωση περιορίζεται ως 20% περίπου.
Σημαντικό όμως είναι μετά τη διάγνωση, είναι να ακολουθεί έγκαιρα και η θεραπεία, καθώς ένας μήνας καθυστέρηση αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 5% και 4 μήνες καθυστέρηση αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 41%.
Εντούτοις, το 47% καθυστερεί τη θεραπεία του για 3-6 μήνες, ένα 39% καθυστερεί 7-12 μήνες και 14% πάνω από έτος, γεγονός που σημαίνει ότι πάνω από τα μισά περιστατικά (54%) θανάτου από καρκίνο του δέρματος θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί αν η αντιμετώπιση της νόσου γινόταν έγκαιρα.
Παρά τους κινδύνους για υποτροπή, μεταστάσεις ή και δεύτερο μελάνωμα, το 5% των ασθενών δεν επιστρέφει για παρακολούθηση και το ποσοστό αυτό φθάνει το 30% μετά τα 2 χρόνια.
Στην Ελλάδα
Για την Ελλάδα, αν και δεν υπάρχουν απόλυτα ακριβή στοιχεία, ο καρκίνος του δέρματος παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, ενώ για το μελάνωμα που τείνει να αυξάνεται ακόμη περισσότερο -ιδίως στις γυναίκες – οι εκτιμήσεις αναφέρουν 2,2 νέες περιπτώσεις και 0,9 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους ετησίως.
Η αιτία αποδίδεται στον συνδυασμό υψηλής ηλιοφάνειας με χρόνια αθροιστική (επαγγελματική) έκθεση στον ήλιο. Εντούτοις, η επικράτηση σκούρου τύπου δέρματος, προστατεύει.
Κλινική εξέταση
Καταλήγοντας ο κ. Κατούλης σημείωσε πως πρέπει να παρατηρούμε τους σπίλους (ελιές) που έχουμε στο σώμα μας και με οποιαδήποτε αλλαγή ή εμφάνιση νέων σπίλων να επισκεπτόμαστε τον Δερματολόγο, όταν είναι ακόμη νωρίς, ώστε να αποκλειστεί η περίπτωση καρκίνου του δέρματος ή αν επιβεβαιωθεί, να υπάρχει δυνατότητα άμεσης θεραπείας και ίασης.
Η κλινική εξέταση πρέπει να συνοδεύεται από δερματοσκόπηση, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ψηφιακή «χαρτογράφηση» των σπίλων μας, ολόσωμη φωτογράφηση, ή διερεύνηση με νεώτερες απεικονιστικές τεχνικές και ιστολογική εξέταση αν κριθεί απαραίτητο.
Με τα διαγνωστικά αυτά μέσα και την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, η ίαση μπορεί να ξεπεράσει το 90%.
