Ο πυρετός του μαύρου νερού είναι μια σπάνια επιπλοκή της ελονοσίας, την οποία οι ερευνητές προσπαθούν να εξηγήσουν και της οποίας τα κρούσματα αυξάνονται σταδιακά στην Ουγκάντα.
Ονομάζεται έτσι επειδή τα ούρα των ασθενών γίνονται σκούρα με αίμα και μπορεί να είναι θανατηφόρα, σύμφωνα με τον Guardian.
Ο πυρετός μαύρου νερού εμφανίζεται όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια διασπώνται γρήγορα στην κυκλοφορία του αίματος. Απελευθερώνουν αιμοσφαιρίνη, η οποία εκκρίνεται στα ούρα. Μπορεί να προκαλέσει αναιμία και ίκτερο και να απαιτήσει μετάγγιση αίματος.
Μία ξαφνική αύξηση
Η καθηγήτρια Kathryn Maitland του Imperial College London, με έδρα την Κένυα, ήταν μέλος μιας ομάδας που παρατήρησε υψηλό αριθμό παιδιών στην ανατολική Ουγκάντα με αυτή την ασθένεια πριν από σχεδόν μια δεκαετία.
Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Clinical Infectious Diseases, ανέφεραν ότι η πάθηση «σύμφωνα με τοπικούς ερευνητές, ήταν σπάνια μέχρι τα τελευταία επτά χρόνια» και εικάζουν «ότι αυτό μπορεί να σχετίζεται με την εισαγωγή συνδυαστικών θεραπειών με βάση την αρτεμισινίνη», τον πιο σύγχρονο τύπο αντιελονοσιακών φαρμάκων.
Από τότε, σύμφωνα με την Maitland, «ψάχνουμε, ψάχνουμε, ψάχνουμε» για να βρούμε μια εξήγηση.
Ιστορικά, η νόσος εμφανιζόταν σε Ευρωπαίους μετανάστες που έπαιρναν μικρές δόσεις κινίνης ως αντιελονοσιακό φάρμακο και έγινε λιγότερο συχνή όταν αυτό αντικαταστάθηκε από άλλα φάρμακα.
«Σίγουρα δεν αναφερόταν στις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη σοβαρή ελονοσία – καταγράφηκε ως πολύ σπάνιο περιστατικό. Αλλά αυξάνεται», λέει η Maitland.
Η ερευνητική της ομάδα εξέτασε πιθανές γενετικές αιτίες, συμπεριλαμβανομένου του ενδεχομένου να εμπλέκονται γονίδια που συνδέονται με την δρεπανοκυτταρική αναιμία ή την ανεπάρκεια του ενζύμου G6PD, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο ρήξης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Κανένα από τα δύο δεν φάνηκε να είναι η απάντηση.
Η σχέση με τα αντιελονοσιακά φάρμακα
Η θεωρία ότι τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ελονοσία στην πληγείσα περιοχή της Ουγκάντα είναι κακής ποιότητας ή πλαστά, διαψεύστηκε μετά από διεξοδικές δοκιμές. «Τα φάρμακα είναι καλά, οπότε επιστρέφουμε στο σημείο εκκίνησης», λέει.
Η καλύτερη υπόθεση, σύμφωνα με την ίδια, με βάση την εμπειρία των γιατρών στις πληγείσες περιοχές, παραμένει η σύνδεση με τις θεραπείες ελονοσίας με βάση την αρτεμισινίνη.
Η εικόνα μπορεί να είναι ανησυχητική, λέει η Maitland. Ένα παιδί με μαύρο πυρετό εισήχθη σε νοσοκομείο στην πρωτεύουσα, Καμπάλα.
«Άρχισαν να ουρούν κόκκινο και μαύρο. Ήταν η περίοδος που κυκλοφορούσε ο Έμπολα και αυτό προκάλεσε εκκένωση – όλες οι μητέρες το είδαν, πήραν τα παιδιά τους και έφυγαν».
Τα παιδιά που έχουν προσβληθεί «διατρέχουν υψηλό κίνδυνο θανάτου», λέει. Μπορεί να χρειαστούν πολλαπλές μεταγγίσεις αίματος, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο ανεπιθύμητων αντιδράσεων και απαιτεί νοσηλεία.
«Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον στα παιδιά της Αφρικής είναι ότι, μόλις προσβληθούν μία φορά, τείνουν να το ξαναπαθαίνουν ξανά και ξανά», λέει. «Πιθανώς κάθε φορά που μολύνονται ξανά με παράσιτα ελονοσίας, προσβάλλονται από πυρετό μαύρου νερού».
Προκλήσεις στην κατανόηση της ασθένειας
Η Τζέιν Φράνσις Ζαλβάνγκο του Εθνικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας της Ουγκάντα παρακολουθεί τα κρούσματα στην Ουγκάντα και προσπαθεί να κατανοήσει γιατί κάποια παιδιά αναπτύσσουν την ασθένεια και άλλα όχι.
Η Ουγκάντα εξακολουθεί να αναπτύσσει το σύστημα επιτήρησης, λέει η Ζαλβάνγκο, πράγμα που σημαίνει ότι τα στοιχεία δεν είναι πλήρη, αλλά τα δεδομένα που έχουν για τα κρούσματα δείχνουν αύξηση.
Στη μελέτη συμμετέχουν 400 παιδιά από την περιοχή Μπουμπάκα στην ανατολική Ουγκάντα, όπου οι αρχικές προσπάθειες επιτήρησης κατέγραψαν τους υψηλότερους αριθμούς.
Τα μισά παιδιά έχουν μαύρο πυρετό, ενώ τα άλλα μισά είχαν ελονοσία χωρίς να εμφανίσουν επιπλοκές. Παρακολουθήθηκαν για μήνες και τους ελήφθησαν δείγματα αίματος για ανάλυση των ανοσολογικών δεικτών.
Η Δρ Mary Rodgers, συνεργάτης ερευνητής στην παγκόσμια εταιρεία υγειονομικής περίθαλψης Abbott δήλωσε ότι άλλες θεωρίες που εξετάζονται περιλαμβάνουν το ενδεχόμενο να εμπλέκεται η ελονοσία σε συνδυασμό με έναν γενετικό παράγοντα ή «ένα συν-μολυσματικό παθογόνο που διαφορετικά δεν θα προκαλούσε ασθένεια».
Αποκαλύφθηκαν επίσης δεισιδαιμονίες σχετικά με τον πυρετό του μαύρου νερού. «Κάποιοι δεν ζητούσαν βοήθεια εγκαίρως λόγω των παραδοσιακών τους πεποιθήσεων: πίστευαν ότι ίσως ήταν μαγεία ή κάτι παρόμοιο.
«Αλλά αρχίζουν να καταλαβαίνουν χάρη στην αλληλεπίδραση με τους υγειονομικούς υπαλλήλους, που τους ενημερώνουν για την ανάγκη έγκαιρης ιατρικής περίθαλψης για την πρόληψη θανάτων από αυτό το επεισόδιο, οπότε η κατάσταση βελτιώνεται».
