Η Ευρώπη ετοιμάζεται για ένα μακρύ, ζεστό καλοκαίρι – και μαζί με αυτό έρχεται και ένα σμήνος κουνουπιών.
Τα έντομα δεν είναι απλώς ενοχλητικά. Ορισμένα είδη κουνουπιών μεταδίδουν ασθένειες όπως ο ιός Ζίκα, ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο δάγκειος πυρετός και ο ιός τσικουνγκούνια
Και σύμφωνα με το Euronews, οι επιδημίες αυτών των ασθενειών, που συνήθως εμφανίζονται σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα, γίνονται όλο και πιο συχνές στην Ευρώπη ως αποτέλεσμα της αύξησης των ταξιδιών και του θερμότερου καιρού που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.
Προετοιμασία για νέα ρεκόρ
Πέρυσι, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), καταγράφηκαν 1.436 κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου και 304 κρούσματα δάγκειου πυρετού στην Ευρώπη, αριθμός αυξημένος σε σχέση με τα 201 κρούσματα που καταγράφηκαν τα δύο προηγούμενα έτη συνολικά.
Η Ιταλία κατέγραψε 238 από τα κρούσματα δάγκειου πυρετού, την μεγαλύτερη επιδημία που έχει γνωρίσει ποτέ η ΕΕ.
Φέτος μπορεί να είναι μια άλλη χρονιά που θα σπάσει ρεκόρ. Η Γαλλία έχει ήδη επτά ενεργές επιδημίες χικουνγκούνια αυτό το καλοκαίρι, κάτι που, σύμφωνα με το ECDC, δείχνει ότι η περίοδος των κουνουπιών ξεκίνησε νωρίτερα από το συνηθισμένο.
«Είναι μια εκθετική καμπύλη», δήλωσε ο Jan Semenza, περιβαλλοντικός επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο Umeå της Σουηδίας, στο Euronews Health.
Οι ασθένεις των κουνουπιών
Ο δάγκειος πυρετός μπορεί να εξαπλωθεί εύκολα επειδή οι περισσότεροι μολυσμένοι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ή παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα, αλλά μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια και θάνατο.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι πυρετός, πονοκέφαλος, πόνους στο σώμα, ναυτία και εξάνθημα.
Η χικουνγκούνια σπάνια είναι θανατηφόρα, αλλά μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα παρόμοια με αυτά του δάγκειου πυρετού, καθώς και εξουθενωτικούς πόνους στις αρθρώσεις που μπορούν να διαρκέσουν μήνες ή ακόμη και χρόνια.
Ο Semenza και άλλοι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτές οι ασθένειες θα μπορούσαν σύντομα να γίνουν ενδημικές.
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι αν ένα νέο είδος κουνουπιού έφτανε σε μια ευρωπαϊκή χώρα τη δεκαετία του 1990, θα χρειαζόταν περίπου 25 χρόνια για να εκδηλωθεί μια μεγάλη επιδημία. Τώρα, ο χρόνος αυτός είναι κάτω από πέντε χρόνια.
«Αυτό το χρονικό διάστημα έχει μειωθεί δραματικά», δήλωσε ο Semenza.
Οι επιδημίες στην Ευρώπη είναι ακόμα μικρές σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Μέχρι στιγμής, το 2025, έχουν καταγραφεί περισσότερα από τρία εκατομμύρια κρούσματα δάγκειου πυρετού και 220.000 κρούσματα χικουνγκούνια σε όλο τον κόσμο. Περισσότεροι από 1.400 άνθρωποι έχουν πεθάνει από δάγκειο πυρετό και έχουν καταγραφεί 80 θάνατοι από χικουνγκούνια σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, άλλες ασθένειες που μεταδίδονται από φορείς θα μπορούσαν σύντομα να αποτελέσουν απειλή για τη δημόσια υγεία. Το είδος κουνουπιού που μεταδίδει τον κίτρινο πυρετό, το οποίο είχε εξαλειφθεί στην Ευρώπη, έχει επανεμφανιστεί στην Κύπρο.
«Είμαστε πολύ ανήσυχοι ότι η Ευρώπη θα μπορούσε ενδεχομένως να πληγεί από αυτό το επιθετικό κουνούπι», δήλωσε ο Semenza.
Τι μπορεί να γίνει για την καταπολέμηση των ασθενειών;
Ο Semenza δήλωσε ότι, αν και είναι αδύνατο να εξαλειφθούν εντελώς τα κουνούπια, οι κυβερνήσεις μπορούν να κάνουν περισσότερα για να αποτρέψουν τη διάδοση των ασθενειών. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να ενισχύσουν την επιτήρηση στις θερμότερες χώρες της νότιας Ευρώπης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ιδίως γύρω από τα αεροδρόμια και άλλους κόμβους μεταφοράς όπου οι άνθρωποι ενδέχεται να μεταφέρουν ιούς χωρίς να το γνωρίζουν.
«Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι, εάν ένας επιβάτης φτάσει από μια περιοχή όπου είναι ενεργός ο δάγκειος πυρετός, και εάν αυτός ο επιβάτης έχει τον ιό στο αίμα του, θα θέλαμε να τον απομονώσουμε το συντομότερο δυνατόν για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα τον τσιμπήσει κουνούπι, γιατί τότε θα έχουμε μεγαλύτερες επιδημίες», δήλωσε ο Semenza.
Η Ισπανία λαμβάνει ορισμένα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων. Οι πολίτες μπορούν να υποβάλλουν φωτογραφίες κουνουπιών σε μια εφαρμογή που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη (AI) για να αναγνωρίσει το είδος και να εκδώσει συναγερμό αν δεν έχει εντοπιστεί προηγουμένως στην περιοχή. Οι περιφερειακές υγειονομικές αρχές μπορούν στη συνέχεια να λάβουν μέτρα για την πρόληψη των μολύνσεων.
Αυτό το πρόγραμμα «επιστήμης των πολιτών» έχει βοηθήσει τις αρχές να εντοπίσουν τα εισβλητικά κουνούπια της Ασίας, τα οποία μπορούν να μεταδώσουν τους ιούς του δάγκειου πυρετού και του χικουνγκούνια, σε 156 δήμους από το 2023, σύμφωνα με το ισπανικό υπουργείο Υγείας.
Μαθήματα από Ασία και Αφρική
Εν τω μεταξύ, το ECDC δήλωσε ότι οι άνθρωποι μπορούν να λάβουν μέτρα για να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους από τα κουνούπια, όπως η χρήση εντομοαπωθητικών και η χρήση μακρυμάνικων ρούχων και παντελονιών το σούρουπο και την αυγή, όταν τα κουνούπια είναι πιο δραστήρια.
Οι ταξιδιώτες που επιστρέφουν από χώρες όπου αυτοί οι ιοί είναι ενδημικοί – τα περισσότερα μέρη της Κεντρικής Αμερικής, της Νότιας Αμερικής και της Καραϊβικής – πρέπει να διατηρήσουν αυτές τις προφυλάξεις για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες μετά την επιστροφή τους στην Ευρώπη, προκειμένου να αποτρέψουν τα κουνούπια από το να τους τσιμπήσουν και να μεταδώσουν ιούς στην περιοχή, σύμφωνα με τον οργανισμό.
Άλλοι κλιματολόγοι λένε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν την επανεμφάνιση ασθενειών που μεταδίδονται από κουνούπια πρέπει να πάρουν μαθήματα από περιοχές όπου είναι ενδημικές εδώ και καιρό, όπως η υποσαχάρια Αφρική, η Ασία και η Αμερική.
«Στην Ευρώπη, είναι σίγουρα μια εποχική ασθένεια», είπε ο Semenza.
«Αλλά βλέπουμε την εποχή να επεκτείνεται και θα δούμε όλο και περισσότερες περιπτώσεις».
