Αυτή η κούπα καφέ που σας είναι τόσο απαραίτητη κάθε πρωί δεν σας προσφέρει μόνο ενέργεια για να φέρετε εις πέρας τη μέρα σας. Σύμφωνα με μια νέα μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου και του Ινστιτούτου Francis Crick – η οποία μάλιστα φέρει δύο ελληνικές υπογραφές – η καφεΐνη, η πιο δημοφιλής διεγερτική ουσία στον κόσμο χαρίζει… ενέργεια και στα κύτταρά σας επιβραδύνοντας τη διαδικασία της γήρανσης σε κυτταρικό επίπεδο.
Μυστήριο η δράση εντός των κυττάρων
Η καφεΐνη έχει επανειλημμένως συνδεθεί με πιθανά οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του κινδύνου εμφάνισης νόσων που συνδέονται με το γήρας. Ωστόσο ως σήμερα παρέμενε μυστήριο το πώς ακριβώς δρα εντός των κυττάρων.
«Ta αποτελέσματα δίνουν μια εξήγηση στο γιατί η καφεΐνη είναι ευεργετική για την υγεία και τη μακροζωία»
Τώρα η νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Microbial Cell και η οποία βασίστηκε σε πειράματα σε ζιθοσχιζοσακχαρομύκητες (fission yeast) – μονοκύτταρους οργανισμούς που είναι πολύ παρόμοιοι με τα ανθρώπινα κύτταρα – έδειξε ότι η καφεΐνη επιδρά στη γήρανση «εκμεταλλευόμενη» έναν αρχαίο κυτταρικό σύστημα ενέργειας.
Ο «διακόπτης» ΤΟR… ηλικίας άνω των 500 εκ. ετών
Πριν από μερικά χρόνια η ίδια ερευνητική ομάδα είχε ανακαλύψει ότι η καφεΐνη βοηθά τα κύτταρα να ζουν περισσότερο επιδρώντας σε έναν ρυθμιστή της ανάπτυξης που ονομάζεται TOR (Target of Rapamycin). O TOR είναι ένας βιολογικός «διακόπτης» ο οποίος «λέει» στα κύτταρα πότε να αναπτυχθούν με βάση τη διαθεσιμότητα τροφής και ενέργειας. Αυτός ο «διακόπτης» ελέγχει την απόκριση στην ενέργεια και στο στρες στους ζωντανούς οργανισμούς εδώ και περισσότερα από 500 εκατομμύρια χρόνια.
Η αναπάντεχη ανακάλυψη
Σε αυτή τη μελέτη τους ωστόσο οι ερευνητές έκαναν μια αναπάντεχη ανακάλυψη: όπως είδαν, η καφεΐνη δεν δρα άμεσα σε αυτόν τον «διακόπτη» αλλά λειτουργεί ενεργοποιώντας ένα άλλο σημαντικό σύστημα που ονομάζεται ΑΜΡΚ – πρόκειται για ένα σύστημα που αφορά τα κυτταρικά καύσιμα και το οποίο είναι εξελικτικώς διατηρημένο τόσο στους ζυμομύκητες όσο και στους ανθρώπους.
Το σύστημα ΑΜΡΚ
«Οταν τα κύτταρά σας εμφανίζουν έλλειψη ενέργειας το σύστημα ΑΜΡΚ τίθεται σε λειτουργία προκειμένου να τα βοηθήσει να αντεπεξέλθουν» εξήγησε ο δρ Χαράλαμπος Ράλλης, κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης, επίκουρος καθηγητής Γενετικής, Γενωμικής και Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary και προσέθεσε ότι «τα ευρήματά μας δείχνουν πως η καφεΐνη βοηθά στο να ‘‘γυρίσει’’ αυτός ο διακόπτης».
Στόχος της μετφορμίνης
Ακρως ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι το ΑΜΡΚ αποτελεί επίσης τον στόχο της μετφορμίνης, ενός κοινού αντιδιαβητικού φαρμάκου το οποίο μελετάται για την πιθανή δυναμική του να επιμηκύνει το προσδόκιμο ζωής (ίδιες μελέτες διεξάγονται και για τη ραπαμυκίνη).
Επίδραση στην κυτταρική ανάπτυξη, στην επιδιόρθωση του DNA, στο στρες
Χρησιμοποιώντας τον ζημομύκητα οι ερευνητές (συμμετείχε επίσης η ερευνήτρια Βιολογίας και Βιολογικών Επιστημών του Ινστιτούτου Francis Crick Δέσποινα Σταματάκη) έδειξαν ότι η δράση της καφεΐνης στο σύστημα ΑΜΡΚ επιδρά στην ανάπτυξη των κυττάρων, επιδιορθώνει το DNA τους και ρυθμίζει την απόκρισή τους στο στρες – όλες αυτές οι διαδικασίες συνδέονται με τη γήρανση και τις νόσους του γήρατος.
Προοπτική για επίτευξη της επίδρασης μέσω της διατροφής ή φαρμάκων
«Αυτά τα αποτελέσματα δίνουν μια εξήγηση στο γιατί η καφεΐνη είναι ευεργετική για την υγεία και τη μακροζωία» σημείωσε ο δρ Τζον-Πάτρικ Αλάο, μεταδιδακτορικός ερευνητής του Queen Mary και πρώτος συγγραφέας της νέας μελέτης. Ο ερευνητής κατέληξε αναφέροντας ότι «ανοίγουν εκπληκτικές προοπτικές για μελλοντικές έρευνες σχετικά με το πώς θα μπορούσαμε να επιτύχουμε αυτές τις επιδράσεις με πιο άμεσο τρόπο όπως μέσω της διατροφής, του τρόπου ζωής ή νέων φαρμάκων».
Σε κάθε περίπτωση, την επόμενη φορά που θα πιείτε τον καφέ σας, σκεφτείτε ότι πιθανότατα τα κύτταρά σας σάς… ευχαριστούν!
